Duurzame daglichtoplossing voor schoolgebouw
Aan de Donker Curtiusstraat in Den Haag verrijst een nieuw multifunctioneel schoolgebouw van circa 11.000 m2. Architectenbureau Spring tekende voor het ontwerp en daarin spelen duurzaamheid en energieneutraal naast gebruik de hoofdrol. Materiaalkeuze is een factor, maar ook hoe bijvoorbeeld met lichtinval rekening wordt gehouden. Als veel daglicht toegelaten kan worden, is minder kunstlicht nodig. Dat bespaart energie en heeft meer voordelen.
Dirk Bots houdt als projectleider bij Spring Architecten de vinger aan de pols. Spring Architecten heeft namelijk een ‘total engineering’ contract. Daaronder vallen de constructeur, de installaties en bouwfysisch advies. Dat maakt zijn constante aandacht voor de afstemming en coördinatie tussen deze disciplines noodzakelijk. Bots: “Er gebeurt nu heel veel tegelijk. De staalconstructie van de gebouwen is gereed en de houtskelet elementen worden nu geplaatst. Ook de ramen worden nu aangebracht in de geveldelen.” Vervolgens gaat hij in op de diverse duurzaamheidsaspecten van deze nieuwbouw. Daarbij maakt Bots duidelijk dat het altijd zoeken is naar een optimum tussen de wensen en eisen van de opdrachtgever, de beschikbare financiën en de eigen ambities op het gebied van energiezuinigheid en toepassing van duurzame materialen.
De grens opzoeken
Gevraagd naar de verwerking van duurzame materialen en oplossingen meldt Bots: “We zoeken bij Spring Architecten echt de grens op van wat haalbaar is binnen de randvoorwaarden. Het gebouw zelf is een staalconstructie met betonnen tussenvloeren. Dat beton blijft een lastig materiaal, maar de kanaalplaatvloeren tussen de verdiepingen hebben geen druklaag. Daardoor zijn ze wel beter demontabel, zodat deze betonvloeren herbruikbaar zijn. Ook passen we aluminium gevelpanelen toe en dat is ook het materiaal voor de kozijnen. Als je voor die laatste voor hout zou kiezen, gaan de onderhoudskosten voor de gebruikers van het gebouw natuurlijk wel omhoog. Voor de binnenvloeren wilden we eerst linoleum toepassen, maar vanwege lichtreflectie en esthetische overwegingen is toch gekozen voor een gietvloer van Duracryl. Dat is gemaakt van duurzame grondstoffen, is naadloos en heeft ook betere akoestische eigenschappen. Het voordeel van een gietvloer is daarbij dat er geen snijafval is bij verwerking.
Belangrijk om te vermelden is dat de gevels parametrisch zijn ontworpen in samenwerking met ArchiTech Company en Merosch. Dat betekent onder meer dat de raampartijen in afmeting zijn geoptimaliseerd en daarnaast zijn voorzien van kappen die direct zonlicht tegenhouden en dus opwarming voorkomen, maar die wel zoveel mogelijk licht naar binnen laten. Hierdoor wordt een aanzienlijke reductie op de klimaatinstallatie en het gebruik van kunstlicht gerealiseerd.”
De Solatube is een daglichtbuis met geavanceerde optica die gelijkmatige lichtspreiding geeft. Het is de meest verkochte daglichtbuis op de wereld. Er zijn ronde en vierkante versies met diameters van 25 tot 74 cm. Enkele onderdelen zijn:
- De Raybender® Flex en de LighttrackerTM Reflector inzetstukken die bij laagstaande zon en/of bewolking de lichtopbrengst verhogen.
- De Spectralight® Infinity Tubing. Dit is een buis gemaakt van 99,7% reflecterend materiaal met een kleurechte weergave. De buis is tot een lengte van 20 meter toe te passen.
Licht naar binnen brengen
Minder kunstlicht betekent meer daglicht toelaten in het gebouw. Bots: “Om daglicht naar binnen te kunnen halen zijn voor de tweede (en bovenste) verdieping Solatubes van Techcomlight toegepast.” Bij dit bedrijf is Mark Veldjesgraaf nauw betrokken bij het project. “Zo’n vier jaar terug kwam ik in contact met Spring Architecten. Ik mocht een presentatie geven over onze oplossingen voor daglichttoetreding. Dat daar zoveel aandacht voor was, kwam onder meer voort uit de eisen die verbonden zijn aan het programma ‘Frisse scholen’ en de eisen die dan gesteld worden aan daglicht in het schoolgebouw.” Veldjesgraaf kon na een geslaagde presentatie aan de slag met de daglichtplannen voor het schoolgebouw. “Dat doen we met de Dialux-software en met data die ik uit een 3D-model van het gebouw kon importeren. (BIM). Daarna konden we met simulaties de toetreding van daglicht optimaliseren naar de eisen voor klaslokalen, gymzalen en ook voor de studieplekken op de gangen.” De doorvoer van de Solatubes door de daken van de nieuwe gebouwen vraagt zorgvuldigheid. Veldjesgraaf: “Vanwege de strenge isolatie-eisen passen we hier een prefab opstand toe. Die komt direct op de betonconstructie en is rondom geïsoleerd. Dan komt de dampdichte laag erop en vervolgens de isolatie ertegenaan. Zo is de isolatie optimaal en kan geen condensvorming plaatsvinden of een isolatielek ontstaan.” Ook een factor is dat de maatvoering van de Solatubes geen beperkingen geeft voor het aantal te plaatsen zonnepanelen. Bots: “De aannemer moet secuur werken, want er is een systeemplafond met daarin allerlei installatietechnische kanaalelementen. Dat maakt het wel complex en vraagt goede coördinatie.”
Goed voorbereid
Bij aannemer De Vries en Verburg is Ronald Roubos de spil in dit project. Hij is enthousiast over deze omvangrijke opdracht met maatschappelijk gezien veel functies: “Het gaat om circa. 11.000 m2 bvo voor twee basisscholen, een middelbare school, een kinderdagverblijf en drie sportzalen. Het is een multifunctioneel gebouw met twee vleugels die zijn verbonden door een interne brede ‘wandelgang’. Dat maakt het mogelijk voor de gebruikers om elkaars faciliteiten te benutten. Het scholencomplex heeft geen dragende wanden en de scheidingswanden tussen de scholen zijn verplaatsbaar. Zo kan groei en krimp onderling tussen de scholen opgevangen worden. Dit gebouw maakt het mogelijk dat kinderen een groot gedeelte van hun jeugd onder één dak onderwijs krijgen.”
Hoe ervaart de aannemer dat er diverse innovatieve duurzame oplossingen in het schoolgebouw toegepast worden? “Afstemming van duurzame materialen met de gewenste kleur en afwerking en bemonstering kost altijd de nodige inspanning. Maar dat loopt op dit project redelijk goed”, meldt Roubos daarover. Met Solatubes had hij ook al eerder ervaring opgedaan. “Enkele jaren geleden pasten we een viertal Solatubes toe in een bedrijfshal zonder verdere afwerking, maar nog nooit zo’n grote hoeveelheid die ook in verlaagde plafonds afgewerkt moeten worden.”
Logistiek plannen
De order voor de Solatubes werd op verzoek van de aannemer door Bouwcenter Esselink verwerkt. Directeur Geerd Simons ziet de orderbegeleiding voor innovatieve producten als Solatubes als een bewijs van steeds meer aandacht voor duurzaamheid en energiebewustzijn. “Wij zorgen ervoor dat we actuele kennis hebben over innovatieve oplossingen, zodat wij daarover goed en gericht kunnen adviseren. Onze organisatie is er op ingesteld om onze klant te kunnen adviseren en begeleiden bij aankoop en ook de logistiek rondom de levering van duurzame bouwproducten. Samenwerken is het sleutelwoord en dat tekent ook onze relatie met De Vries en Verburg Bouw B.V.” Dat beaamt Roubos volmondig: “De grootste logistieke uitdaging bij dit project is de aanvoer in een vrij nauwe straat. Dat gaat met name over lange trailers. Ook is de ontsluiting van de bouwplaats gelegen aan een weg met een drukke fietsroute voor scholieren van de omliggende scholen. Vanuit de gemeente hebben we dan ook tijdsloten opgelegd gekregen waarin geen of beperkt bouwverkeer mag plaatvinden. Dit vergt dus heel wat afstemming met de leveranciers en onderaannemers, zo ook Bouwcenter Esselink. Het is voor alle betrokkenen fijn om te merken dat die daar goed op inspelen.”